Wszelka ekspozycja zawodowa powinna być zgłoszona przełożonemu a następnie osobie odpowiedzialnej za postępowanie poekspozycyjne która odnotuje zaistniały fakt w odpowiedniej dokumentacji. Nie należy zwlekać ponieważ w wypadku potencjalnego zakażenia istotną rolę gra czas przy podjęciu profilaktyki oraz leczenia.
Ekspozycja zawodowa – postępowanie natychmiastowe:
Skóry nieuszkodzonej:
- Usuń krew lub inne potencjalne infekcyjne materiały (IPIM) gazą zwilżoną środkiem do dezynfekcji skóry
- Zdezynfekuj środkiem do dezynfekcji skóry miejsce ekspozycji tak, aby pozostało na niej przez 30 sekund
Skóry uszkodzonej:
- Umyj zranione miejsce wraz z przestrzenią wokół: zwilżoną i nasączoną mydłem w płynie gazą. Następnie ostrożnie zbierz krew lub IPIM, po czym spłucz zranione miejsce dużą ilością ciepłej wody z mydłem. Nie tamuj wypływu krwi oraz unikaj rozpryskiwania materiału skażonego.
- Zdezynfekuj obszar zranienia utrzymując preparat przez 30 sekund i zabezpiecz ranę opatrunkiem wodoszczelnym
Oczu:
- Przepłucz oczy oraz okolice wodą jałową utrzymując otwarte powieki
Jamy ustnej:
- Wypłucz krew lub IPIM
- Przepłucz jamę ustną wodą przez kilkanaście razy
Ekspozycja zawodowa – postępowanie dalsze
- W przypadku ekspozycji skóry nieuszkodzonej i ekspozycji wątpliwej nie ma potrzeby podejmowania dalszych działań
- Przy ekspozycji prawdopodobnej, ewidentnej i masywnej należy natomiast ustalić czy pacjent od którego pochodził materiał zakaźny jest zakażony HBV, HCV, HIV
Profilaktyka i leczenie po ekspozycji na materiał zawierający HBV, HCV, HIV:
Dalsza procedura obejmuje wykonanie testów oraz badań serologicznych, które pozwalają na kontrolę zakażenia poprzez stwierdzenie obecności odpowiednich antygenów oraz przeciwciał.
Postępowanie – HIV:
- Wykonanie testu na HIV III lub IV generacji
- W przypadku negatywnego wyniku ponowne wykonanie testu (oznaczenie przeciwciał anty HIV i antygenu p24) po 6 tygodniach, 3 miesiącach oraz 6 miesiącach
- W przypadku pozytywnego wyniku u źródła bądź w eskpozycji wysokiego ryzyka należy podjąć terapie lekami antyretowirusowymi. Nie może się to jednak odbyć póżniej niż 48 godzin po ekspozycji na HIV lub 72 godzin w wypadku ekspozycji wysokiego ryzyka.
- Leczenie powinno odbywać się przez 28 dni.
Postępowanie – HBV:
- Określenie poziomu HbsAg oraz anty-HBs u osób szczepionych w przeszłości przeciw WZW B
- W przypadku osób nieszczepionych jeśli źródło jest nieznane oraz jeśli źródło jest AgHBs (–) należy rozpocząć szczepienie przeciw WZW B. Jeśli natomiast źródło jest AgHBs (+) powinno się rozpocząć szczepienie przeciwko WZW B oraz otrzymać dawkę immunoglobuliny anty-HBs.
- Wśród osób szczepionych jeżeli źródło jest nieznane należy przyjąć dawkę przypominającą, w wypadku AgHBs (–) szczepienie nie jest zalecane. Natomiast przy AgHBs (+) powinno się rozpocząć szczepienie przeciwko WZW B oraz otrzymać dawkę immunoglobuliny anty-HBs.
- W wypadku gdy osoba została narażona na materiał zawierający HBV powinna być zbadana w tym samym dniu następnie po 3 tygodniach, 3 i 6 miesiące
Postępowanie – HCV:
- Określenie poziomu przeciwciał anty-HCV
- Nie istnieje swoista profilaktyka w sytuacji ekspozycji na HCV. Należy jednie ponowić badania anty-HCV w 3. i 6. miesiącu po ekspozycji w celu badania statusu serologicznego i podjęcia ewentualnego leczenia w przypadku zakażenia.
Do momentu zakończenia postępowania poekspozycyjnego traktujemy siebie jako osobę potencjalnie chorą i musimy unikać sytuacji w których możemy zarazić innych. Profilaktyka poekspozycyjna zgodnie z ustawą “o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi” jest finansowana przez pracodawcę lub podmiot zlecający pracę.
Bibliografia:
