/140 PIELĘGNIARSTWO RODZINNE PIELĘGNIARSTWO RODZINNE - JESIEŃ 2020 1 / 140 1. Z zasadą ciągłego doskonalenia związane jest tzw. koło Demingazwane cyklem PDC, Poszczególne jego etapy są następujące: a) planuj- wykonaj -sprawdź -działaj b) sprawdź - planuj -wykonaj -oceń c) planuj -działaj- wykonaj-oceń d) sprawdź -oceń -ustal-dobierz. Opolski K., Dykowska G., Możdżonek M.: Zarządzanie przez jakość w usługach medycznych. CeDeWu, Warszawa 2010 2 / 140 2. W normach ISO określono strukturę dokumentacji w formie piramidy, w której dokumenty uporządkowane są na trzech poziomach. Proszę podać na jakim poziomie mieszczą się procedury: a) na poziomie strategicznym b) na poziomie taktycznym c) na poziomie operacyjnym d) na wszystkich trzech poziomach. Kózka M., Płaszewska-Żywko L., Procedury pielęgniarskie. Podręcznik dla studiów medycznych, PZWL, Warszawa 2009, s.27. 3 / 140 3. Do szczegółowych standardów praktyki zawodowych pielęgniarek i położnych NIE należą: a) standardy kwalifikacji zawodowych b) standardy opieki pielęgniarskiej c) standardy postępowania pielęgniarskiego d) standardy zakładowe. Ksykiewicz – Dorota A., Podstawy organizacji pracy pielęgniarskiej, Wyd. Czelej, Lublin 2004, s.187. 4 / 140 4. Dom pomocy społecznej jest jednostką organizacyjną pomocy społecznej: a) świadczącą całodobową opiekę osobom niemogącym samodzielnie funkcjonować z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności w sytuacji, gdy osobom tym nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych b) udzielającą wsparcia osobom i rodzinom będącym w stanie kryzysu c) udzielającą środowiskowych form pomocy półstacjonarnej, służącej utrzymaniu osoby w jej naturalnym środowisku i przeciwdziałaniu nadmiernej instytucjonalizacji d) udzielającą wsparcia w formie poradnictwa specjalistycznego, w tym rodzinnego, osobom i rodzinom mającym trudności w rozwiązywaniu problemów społecznych. Kołaczkowski B., Ratajczak M., Pomoc społeczna. Wybrane instytucje pomocy rodzinie i dziecku, Wolter Kluwer, Warszawa 2013, s. 127. 5 / 140 5. Organizowanie społeczności lokalnej polega na zespoleniu wysiłków różnorodnych instytucji danej społeczności w celu: a) polepszania sytuacji zdrowotnej społeczności lokalnej b) ulepszenia działań dla dobra swych członków c) poprawy losu jednostek i zbiorowości d) poprawy wszystkich obszarów życia jednostek i zbiorowości oraz ulepszenia podejmowanych działań. Kołaczkowski B., Ratajczak M.: Pomoc społeczna. Wybrane instytucje pomocy rodzinie i dziecku. Stan prawny. Wolters Kluwer, Warszawa 2013 6 / 140 6. Umożliwianie społecznościom lokalnym i jednostkom uzyskanie przez nie pełnego potencjału zdrowotnego oparte jest na: a) niwelowaniu różnic w stanie zdrowia b) tworzeniu specjalnych programów ukierunkowanych na wzmocnienie potencjału zdrowotnego c) zabezpieczeniu zasobów i środków występujących w konkretnej społeczności d) wszystkie wymienione. Kołaczkowski B., Ratajczak M.: Pomoc społeczna. Wybrane instytucje pomocy rodzinie i dziecku. Stan prawny. Wolters Kluwer, Warszawa 2013 7 / 140 7. W celu wzmocnienia samodzielności człowieka chorego, niepełnosprawnego i możliwości aktywnego oraz twórczego życia należy wyznaczyć obszar działań i zabezpieczyć poprzez inne źródła pomocy: a) społeczność lokalną b) rodzinę c) systemy społecznego wsparcia d) pracowników medycznych. Kołaczkowski B., Ratajczak M.: Pomoc społeczna. Wybrane instytucje pomocy rodzinie i dziecku. Stan prawny. Wolters Kluwer, Warszawa 2013 8 / 140 8. Specjalistyczne usługi opiekuńcze to: a) czynności pielęgnacyjne takie jak: mycie, kąpanie, czesanie b) usługi obejmujące pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych, opiekę higieniczną, pielęgnacyjną zleconą przez lekarza oraz w miarę możliwości, zapewnienie kontaktów z otoczeniem, załatwianie innych spraw na życzenie podopiecznego, w tym urzędowych c) czynności gospodarcze, takie jak dokonywanie zakupów, przynoszenie posiłków, karmienie chorego, utrzymanie w czystości sprzętu gospodarstwa domowego d) usługi dostosowane do szczególnych potrzeb wynikających z rodzaju schorzenia lub niepełnosprawności, świadczone przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem zawodowym. Kołaczkowski B., Ratajczak M., Pomoc społeczna. Wybrane instytucje pomocy rodzinie i dziecku, Wolter Kluwer, Warszawa 2013, s.183. 9 / 140 9. Społeczność lokalna to: a) ludzie starsi zamieszkujący dany teren b) rodziny zamieszkałe na danym terenie c) osoby potrzebujące pomocy medycznej zamieszkałe nadanym terenie d) wszystkie osoby zamieszkałe na danym terenie. Kołaczkowski B., Ratajczak M.: Pomoc społeczna. Wybrane instytucje pomocy rodzinie i dziecku. Stan prawny. Wolters Kluwer, Warszawa 2013 10 / 140 10. Reakcje negatywne, których doświadcza człowiek starszy w rodzinie, są to: a) ukrywanie związków pokrewieństwa, izolowanie osoby starszej od towarzyskiego życia rodziny, wrogość, agresja fizyczna b) aktywne uczestnictwo osoby starszej w życiu rodzinnym c) nadopiekuńczość rodziny d) wycofanie się człowieka chorego z kontaktów, próba manipulowania rodziną. Taranowicz I., Majchrowska A., Kawczyńska-Butrym Z.: Elementy socjologii dla pielęgniarek. Wydawnictwo Czelej; Lublin 2000 Str. 251 11 / 140 11. Zachowania zgodne z oczekiwaniami innych, dążenie do osiągania wartości wyznaczonych przez grupy, uznanie ich za cenne i pożądane, wywiązywanie się z roli członka grupy zgodnie z jej oczekiwaniami i przestrzeganie wszystkich zasad w niej obowiązujących nosi nazwę: a) więzi społecznych b) wartości społecznych c) kontroli społecznej d) konformizmu. Taranowicz I., Majchrowska A., Kawczyńska-Butrym Z.: Elementy socjologii dla pielęgniarek. Wyd. Czelej, Lublin 2000, s. 128 12 / 140 12. Czynniki istniejące w rodzinie, które podlegają znacznej bezpośredniej modyfikacji w działaniu pielęgniarki mieszczą się głównie w: a) obszarze zachowań zdrowotnych i stylu życia b) czynnikach środowiskowych c) czynnikach genetycznych d) zaburzeniach w komunikowaniu. Kawczyńska-Butrym Z.: Wyzwania rodziny: zdrowie, choroba, niepełnosprawność, starość. Makmed, Lublin 2008. 13 / 140 13. Ewaluacja w edukacji zdrowotnej oznacza: a) podjęte działania edukacyjne b) ilość przeszkolonych osób c) osiągnięte efekty d) dokładne prowadzenie dokumentacji. Woynarowska B.: Edukacja zdrowotna. PWN, Warszawa 2008, s. 150. 14 / 140 14. Skuteczny program promocji zdrowia w społeczności lokalnej powinien: a) koncentrować się na edukacji indywidualnej b) koncentrować się na edukacji grupowej c) koncentrować się na aktywizacji d) łączyć edukację grupową z aktywizacją. Andruszkiewicz A., Banaszkiewicz M. (red.): Promocja zdrowia. Wyd. Czelej, Lublin 2008 15 / 140 15. Edukacja autorytatywna oparta jest na: a) wymianie wiedzy między ekspertem (pielęgniarką/położną)oraz klientem b) przekazie informacji c) na wzajemności d) na wspólnym świadczeniu między dwoma uczestnikami procesu edukacyjnego. Andruszkiewicz A., Banaszkiewicz M.(red): Promocja zdrowia. Wyd. Czelej, Lublin 2008 str. 252 16 / 140 16. Warunkiem zwiększania świadomości ludzi i motywacji do udziału w programach profilaktycznych jest: a) edukacja zdrowotna b) opieka zdrowotna c) prewencja celowana d) zachęta społeczna. Woynarowska B.: Edukacja zdrowotna. PWN, Warszawa 2008, s. 68-69. 17 / 140 17. Do działań pielęgniarki w zakresie profilaktyki pierwszej fazy należą: a) badania przesiewowe b) kształtowanie aktywnej i odpowiedzialnej postawy wobec choroby c) przygotowanie do samoopieki d) motywowanie do zmiany zachowań zagrażających zdrowiu. Andruszkiewicz A., Banaszkiewicz M.(red): Promocja zdrowia. Wyd. Czelej, Lublin 2008 str. 168 18 / 140 18. Pielęgniarka/pielęgniarz rodzinny zgodnie z założeniami Ustawy o zawodzie pielęgniarki i położnej świadczenia z zakresu promocji zdrowia społeczeństwa realizuje przede wszystkim przez: a) zachęcenie podopiecznych do współpracy oraz analizy zagrożeń b) komunikowanie zagrożeń zdrowia występujących w środowisku zamieszkania c) wykonywanie świadczeń zdrowotnych po diagnozie potrzeb środowiska zamieszkania d) rozpoznawanie warunków i potrzeb zdrowotnych oraz edukację zdrowotną. Andruszkiewicz A., Banaszkiewicz M. (red.): Promocja zdrowia. Wyd. CZELEJ, Lublin 2008, s. 155. 19 / 140 19. Jedną ze strategii nauczania w edukacji zdrowotnej jest ,,rozwiązywanie problemów". Wybierz metodę nauczania najbardziej adekwatną do powyższej strategii: a) giełda pomysłów b) pokaz c) ćwiczenia d) metoda sytuacyjna. Andruszkiewicz A., Banaszkiewicz M.(red): Promocja zdrowia. Wyd. Czelej, Lublin 2008 str. 160 20 / 140 20. Według Carla Rogersa, najbardziej przydatne w pomaganiu innym jest: a) spójność b) empatia c) pozytywne nastawienie d) wszystkie odpowiedzi są prawidłowe. Andruszkiewicz A., Banaszkiewicz M.(red): Promocja zdrowia. Wyd. Czelej, Lublin 2008 str. 260 21 / 140 21. Holizm w odniesieniu do pielęgniarstwa oznacza świadczenie opieki: a) pielęgniarskiej osobom zdrowym w zakresie zabezpieczenia im całościowej opieki b) hospicyjnej pacjentom w oddziałach opieki paliatywnej c) osobom chorym bez względu na rodzaj schorzenia w zakresie realizacji potrzeb biologicznych i psychicznych d) we wszystkich stanach zdrowia i choroby pacjenta i we wszystkich sferach jego funkcjonowania. Górajek-Jóźwik J.: Filozofia i teorie pielęgniarstwa. Wyd. Czelej, Lublin 2007. 22 / 140 22. Pierwotny system wsparcia w środowisku stanowią: a) placówki ochrony zdrowia b) placówki pomocy społecznej c) rodzina, sąsiedzi, przyjaciele d) organizacje pozarządowe. Kilańska D.: Pielęgniarstwo w podstawowej opiece zdrowotnej, t. 1, Wydawnictwo Makmed, Lublin 2010. 23 / 140 23. W której części standardu opieki, mieści się sposób postępowania pielęgniarki a) struktura b) proces c) wynik d) żadna z wymienionych. Kilańska D.: Pielęgniarstwo w podstawowej opiece zdrowotnej, t. 1, Wydawnictwo Makmed, Lublin 2010 24 / 140 24. Związki, w których kobiety doświadczają przemocy ze strony sprawcy przechodzą przez trzy fazy. W fazie narastania napięcia sprawca: a) staje się gwałtowny, wpada w furię b) okazuje skruchę i przeprasza c) zazwyczaj jest poirytowany i staje się bardzo gwałtowny d) wszystkie odpowiedzi prawidłowe. http://www.niebieskalinia.pl/ Postępowanie w związku z wystąpieniem przemocy w rodzinie Przewodnik dla pracowników ochrony zdrowia 25 / 140 25. Podejmowanie interwencji w środowisku wobec rodziny dotkniętej przemocą odbywa się w oparciu o procedurę „Niebieskie Karty”. Procedura ta: a) nie wymaga zgody osoby dotkniętej przemocą w rodzinie b) wymaga zgody osoby dotkniętej przemocą w rodzinie c) wymaga zgody przedstawiciela ustawowego osoby dotkniętej przemocą w rodzinie d) wymaga zgody wójta lub burmistrza. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie Dz. U. 2005 nr 180 poz. 1493. Art. 9d. 1, http//www. sejm.gov.pl/ 26 / 140 26. Przemoc fizyczna jest rodzajem przemocy w rodzinie, definiowana jako: a) zmuszanie osoby do aktywności seksualnej wbrew jej woli b) przymus, groźby, zastraszanie, wykorzystywanie emocjonalne c) intencjonalne zachowanie niosące ryzyko uszkodzenia ciała d) odpowiedź A i B jest prawidłowa. Kluczyńska S., Wrona G.: Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie. Przewodnik dla pracowników ochrony zdrowia. PARPA, Warszawa-Kraków 2013 www.mpips.gov.pl 27 / 140 27. Zaniedbanie - naruszenie obowiązku do opieki ze strony osób bliskich jest formą przemocy: a) fizycznej - naruszanie nietykalności fizycznej b) psychicznej - naruszenie godności osobistej c) seksualnej - naruszenie intymności d) ekonomicznej - naruszenie własności. 28 / 140 28. W sytuacji przemocy w rodzinie, od przedstawiciela ochrony zdrowia możemy oczekiwać m.in.: a) objęcie dziecka pomocą pedagogiczną b) wydania przez lekarza pierwszego kontaktu bezpłatnego zaświadczenia o przyczynach i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy w rodzinie c) odebrania dzieci z rodziny, gdy ich bezpieczeństwo jest zagrożone d) uruchomienia procedury sądowego zobowiązania doleczenia odwykowego. 29 / 140 29. W wyniku doznawania przemocy, podejmowania nieskutecznych prób obrony siebie, a także w wyniku wtórnego zranienia spowodowanego nieprawidłowymi rekcjami otoczenia, osoba krzywdzona nabiera przekonania, że naprawdę zasługuje na takie zachowanie. Opisana sytuacja dotyczy: a) zespołu stresu pourazowego PTSD b) procesu wiktymizacji c) syndromu sztokholmskiego d) syndromu wyuczonej bezradności. Jaszczak-Kuźmińska D., Michalska K. (red.) Przemoc w rodzinie wobec osób starszych i niepełnosprawnych Poradnik dla pracowników pierwszego kontaktu, Warszawa 2010 http://www ms.gov.pl// 30 / 140 30. Przedstawicielem ochrony zdrowia uprawnionym do działań w ramach procedury „Niebieskie Karty” jest osoba wykonująca zawód medyczny, w tym: a) lekarz, położna, farmaceuta b) lekarz, pielęgniarka, położna, ratownik medyczny c) diagnosta laboratoryjny, lekarz, ratownik medyczny d) fizjoterapeuta, lekarz, pielęgniarka. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011r. w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta”, Dz.U. 2011 nr 209 poz. 1245, http//www.sejm.gov.pl/ 31 / 140 31. Wzmożone napięcie mięśniowe w chorobie Parkinsona można zmniejszyć przez: a) oziębienie ciała b) ogrzanie ciała c) leżenie w czasie wypoczynku z podpartym tułowiem d) nie ma żadnego sposobu na zmniejszenie wzmożonego napięcia mięśniowego. Wieczorowska-Tobis K., Talarska D.: Geriatria i pielęgniarstwo geriatryczne. Podręcznik dla studiów medycznych. PZWL, Warszawa 2009. 32 / 140 32. Procesy starzenia wpływają na zmianę farmakokinetyki leków, dlatego po 65r. ż. zaleca się zmniejszenie dawek o: a) 10% b) 30% c) 50% d) 70%. Kędziora-Kornatowska K., Muszalik M. (red): Kompendium pielęgnowania pacjentów w starszym wieku. Wyd. Czelej, Lublin 2007. 33 / 140 33. Prawdziwe jest stwierdzenie dotyczące półpaśca: a) pacjent z aktywnymi zmianami w przebiegu półpaśca może zakazić innego pacjenta ospą jedynie poprzez bezpośredni kontakt z płynną treścią pęcherzyków b) cechą wyróżniającą dla półpaśca jest początkowe występowanie zmian skórnych w obrębie jednego dermatomu c) u pacjenta chorującego na ospę wietrzną następuje migracja wirusów do zwojów nerwowych czuciowych, skąd mogą reaktywować się w postaci zakażenia półpaścem d) wszystkie odpowiedzi są prawidłowe. A. Windak, S. Chlabicz, A. Mastalerz-Migas, Medycyna Rodzinna, podręcznik dla lekarzy i studentów, wyd. Termedia, Poznań 2015, s. 640 34 / 140 34. „Zespół Słabości” (frailty) definiuje się jako współistnienie co najmniej trzech czynników: a) zamierzona utrata masy ciała (co najmniej 5 kg w ciągu roku), inkontynencja, wolne tempo poruszania się b) niezamierzona utrata masy ciała (co najmniej 5 kg wciągu roku), wolne tempo poruszania się, uczucie zmęczenia c) niezamierzona utrata masy ciała (co najmniej 3 kg wciągu roku), bóle stawowe utrzymujące się od co najmniej 3 miesięcy, występowanie hipotonii ortostatycznej d) niezamierzona utrata masy ciała (co najmniej 2 kg wciągu roku) występowanie hipotonii ortostatycznej, utrzymujące się uczucie zmęczenia. Wieczorowska –Tobis K, Talarska D. : Geriatria i pielęgniarstwo geriatryczne, . Podręcznik dla studiów medycznych. PZWL, Warszawa 2008, str.79. 35 / 140 35. Wielkie problemy geriatryczne są zespołami niesprawności starszego człowieka. Zaliczamy do nich: a) zaburzenia zwieraczy, zespoły psychopatologiczne, upośledzenie lokomocji, upadki, upośledzenie zmysłu wzroku i słuchu b) niedokrwistość, zespoły psychopatologiczne, upośledzenie lokomocji, upadki, upośledzenie zmysłu wzroku i słuchu c) zaburzenia zwieraczy, zespoły psychopatologiczne, upośledzenie lokomocji, upadki, zaburzenia rytmu serca d) choroby zwyrodnieniowe, zespoły psychopatologiczne, upośledzenie lokomocji, upadki, upośledzenie zmysłu wzroku i słuchu. Kędziora-Kornatowska K., Muszalik M. (red): Kompendium pielęgnowania pacjentów w starszym wieku. Wyd. Czelej, Lublin 2007, s. 98. 36 / 140 36. Czynnikami endogennymi predysponującymi do występowania odleżyn są: a) ucisk b) siły ścinąjące c) urazy d) zaburzenia odżywiania. Kędziora-KornatowskaL, Muszlik M.Skolmowska E. (red): Pielęgniarstwo w opiece długoterminowej. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010 str. 274. 37 / 140 37. MNA (Mini Nutritional Assesment) to kwestionariusz służący ocenie: a) stopnia depresji b) wskaźnika obciążenia opiekunów c) stopnia samodzielności pacjenta d) stopnia odżywienia. Wieczorowska –Tobis K, Talarska D. : Geriatria i pielęgniarstwo geriatryczne, . Podręcznik dla studiów medycznych. PZWL, Warszawa 2008, str. 88. 38 / 140 38. Wczesna starość jako okres procesu starzenia się zaczyna się według WHO (World Health Organization): a) od 60 roku życia b) od 65 roku życia c) od 70 roku życia d) od 74 roku życia. Grodzicki T., Kocemba J., Skalska A. (red.): Geriatria z elementami gerontologii ogólnej. Via Medica, Gdańsk 2006. 39 / 140 39. Mniejsza wiarygodność pomiarów BMI w starości wynika z: a) trudności w ocenie wzrostu b) retencji płynów w organizmie c) zmniejszenia beztłuszczowej masy ciała d) prawidłowe A i B. K. Wieczorowska- Tobis, D. Talarska, Geriatria i pielęgniarstwo geriatryczne. Podręcznik dla studiów medycznych, wyd, PZWL, Warszawa 2008, s. 308 40 / 140 40. Skutki nietrzymania moczu to: a) atroficzne zapalenie błony śluzowej cewki moczowej i pochwy b) zwiększenie częstości upadków i złamań kości powodujące utratę samodzielności c) postępujące obniżenie się progu czucia w pęcherzu d) wszystkie odpowiedzi są prawidłowe. K. Wieczorowska- Tobis, D. Talarska, Geriatria i pielęgniarstwo geriatryczne. Podręcznik dla studiów medycznych, wyd, PZWL, Warszawa 2008, s. 239 41 / 140 41. Starzenie patologiczne (niepomyślne) to: a) starzenie powikłane lub przyspieszone przez przewlekłe procesy chorobowe b) przedwczesne starzenie wywołane stresem psychospołecznym, jako nieodłączną częścią naszej cywilizacji c) patologiczny stan medyczny wywołany czynnikami wewnętrznymi i niekorzystnymi czynnikami środowiskowymi d) starzenie spowodowane brakiem niezbędnej aktywności ruchowej seniorów prowadzące do postępującej niesprawności. T. Grodzicki, J. Kocemba, A. Skalska, Geriatria z elementami gerontologii ogólnej, wyd. Via Medica, Gdańsk 2006, s. 4 42 / 140 42. W przypadku każdego nagłego zdarzenia na terenie szkoły niezależnie od rodzaju obrażenia zadaniem pielęgniarki szkolnej jest: a) wyeliminowanie działania czynnika uszkadzającego, ocena stanu ogólnego, wezwanie pomocy oraz podjęcie działań medycznych w zależności od stanu poszkodowanego b) ocena stanu ogólnego, wezwanie wychowawcy i dyrektora szkoły oraz zabezpieczenie miejsca zdarzenia c) wezwanie dyrektora szkoły i rodziców oraz udzielenie pierwszej pomocy d) wyeliminowanie działania czynnika uszkadzającego, wezwanie wychowawcy i rodziców. Brosowska B., Mielczarek-Pankiewicz E.: Pielęgniarstwo w podstawowej opiece zdrowotnej,, t. II. Wydawnictwo Makmed, Lublin 2008, s. 4 1 43 / 140 43. Według aktualnej koncepcji profilaktycznej opieki nad uczniami w ochronie i promocji zdrowia uczniów powinni uczestniczyć: a) rodzice, uczniowie, szkoła i pracownicy ochrony zdrowia b) rodzice, uczniowie, samorządy lokalne i pracownicy ochrony zdrowia c) rodzice, szkoła, samorządy lokalne i pracownicy ochrony zdrowia d) uczniowie, szkoła, samorządy lokalne i pracownicy ochrony zdrowia. Oblacińska A., Ostręga W. (red.): Standardy i metodyka pracy pielęgniarki i higienistki szkolnej. Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2003 s. 89 44 / 140 44. Zgodnie z podejściem "siedliskowym" szkołę należy rozumieć jako miejsce, gdzie członkowie społeczności szkolnej nie tylko uczą się i pracują ale żyją w określonej zbiorowości. Czynniki decydujące o jakości środowiska społecznego szkoły to: a) ilość uczniów, atmosfera panująca w szkole b) atmosfera panująca w szkole, możliwość osiągania sukcesów c) atmosfera panująca w szkole, możliwość osiągania sukcesów, wsparcie nauczycieli d) atmosfera panująca w szkole, możliwość osiągania sukcesów, wsparcie psychologiczne. Brosowska B., Mielczarek-Pankiewicz E.: Pielęgniarstwo w podstawowej opiece zdrowotnej,, t. II. Wydawnictwo Makmed, Lublin 2008, s. 5 7 45 / 140 45. Do późnych następstw otyłości dzieci i młodzieży NIE należy: a) choroba niedokrwienna serca b) nadciśnienie tętnicze c) cukrzyca typu 2 d) nerwice. Jodkowska M., Woynarowska B., Oblacińska A.: Test przesiewowy d o wykrywania zaburzeń w rozwoju fizycznym u dzieci młodzieży w wieku szkolnym. Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2007 s. 14 46 / 140 46. Testy przesiewowe polegające na wstępnej identyfikacji odchyleń od normy, niezdiagnozowanych chorób, zaburzeń lub wad realizowane przez pielęgniarkę szkolną należą do działań: a) edukacyjnych b) informacyjnych c) profilaktycznych d) diagnostycznych. Brosowska B., Mielczarek-Pankiewicz E.: Pielęgniarstwo w podstawowej opiece zdrowotnej,, t. II. Wydawnictwo Makmed, Lublin 2008, s.78 47 / 140 47. Do świadczeń gwarantowanych pielęgniarki szkolnej NIE należy: a) czynne poradnictwo dla uczniów z problemami zdrowotnymi b) udzielanie pomocy przedlekarskiej w przypadku nagłych zachorowań, urazów i zatruć c) edukacja w zakresie zdrowia jamy ustnej d) wizyta realizowana w domu świadczeniobiorcy, w przypadkach uzasadnionych medycznie. Oblacińska A., Ostręga W. (red.): Standardy i metodyka pracy pielęgniarki i higienistki szkolnej. Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2017; s. 193 Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 17 grudnia 2015 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotne Dz.U. 2016 poz. 86 48 / 140 48. Test przesiewowy w kierunku wykrywania zeza jest wykonywany u dziecka na etapie edukacji: a) rocznego obowiązkowego przygotowania przedszkolnego b) klasy III szkoły podstawowej c) klasa V szkoły podstawowej d) ostatniej klasa szkoły ponadpodstawowej do ukończenia19 roku życia. Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 17 grudnia 2015 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotne Dz.U. 2016 poz. 86 49 / 140 49. Status pielęgniarek środowiskowych nadano pielęgniarkom szkolnym w: a) 1917 r. b) 1985 r. c) 1992 r. d) 2003 r. Brosowska B., Mielczarek-Pankiewicz E.: Pielęgniarstwo w podstawowej opiece zdrowotnej,, t. II. Wydawnictwo Makmed, Lublin 2008, s.17 50 / 140 50. Informacje niezbędne do postawienia diagnozy pielęgniarskiej muszą uwzględniać wszystkie obszary życia i aktywności ucznia - można je uzyskać stosując następujące techniki: a) obserwację, rozmowę z uczniem, wywiad rodzinny, analizę dokumentacji medycznej b) obserwację, pomiar, rozmowę, wywiad, analizę dokumentacji medycznej c) pomiar, obserwację, wywiad środowiskowy, analizę dokumentacji medycznej d) obserwację, wywiad rodzinny, analizę dokumentacji medycznej. Brosowska B., Mielczarek-Pankiewicz E.: Pielęgniarstwo w podstawowej opiece zdrowotnej,, t. II. Wydawnictwo Makmed, Lublin 2008, s. 6 5 51 / 140 51. Do zadań Państwowej Inspekcji Sanitarnej, jako instytucji nadzoru w profilaktycznej opiece zdrowotnej, należy: a) nadzór prawny i organizacyjny b) nadzór nad jakością świadczeń c) nadzór nad warunkami dotyczącymi higieny procesów: nauczania, wychowania, wypoczynku i rekreacji oraz sanitarno-epidemiologicznymi d) nadzór merytoryczny nad wykonywaniem indywidualnych praktyk pielęgniarskich i lekarskich. Brosowska B., Mielczarek-Pankiewicz E.: Pielęgniarstwo w podstawowej opiece zdrowotnej,, t. II. Wydawnictwo Makmed, Lublin 2008, s.15 52 / 140 52. Celem testu przesiewowego jest: a) ustalenie rozpoznania choroby b) wczesne wykrywanie zaburzeń, w okresie kiedy można odwrócić lub zahamować proces chorobowy c) wykrycie zaburzeń już powstałych we wczesnym procesie chorobowym d) wyodrębnienie z populacji osób chorych od zdrowych. Brosowska B., Mielczarek-Pankiewicz E.: Pielęgniarstwo w podstawowej opiece zdrowotnej, t. II. Wydawnictwo Makmed, Lublin 2008, s.68 53 / 140 53. Pacjentka po niedokrwiennym udarze mózgu półkuli dominującej opuszcza szpital. Nadal utrzymuje się niedowład połowiczy i afazja. Pacjentka ma znacznie upośledzoną zdolność mówienia, ale rozumie mowę innych osób. U pacjentki występuje afazja: a) ruchowa, inaczej ekspresyjna lub motoryczna b) czuciowa inaczej recepcyjna lub sensoryczna c) mieszana inaczej całkowita lub globalna d) amnestyczna inaczej nominalna lub anomia. Jaracz K., Kozubski W.: Pielęgniarstwo neurologiczne. Podręcznik dla studiów medycznych. PZWL, Warszawa 2008. 54 / 140 54. Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) stosowane są w bólach nowotworowych. Pielęgniarka opiekująca się pacjentem leczonym NLPZ powinna zwrócić szczególną uwagę na objawy, takie jak: a) zaburzenia oddychania, ból głowy, niepokój, wielomocz, hipoglikemia, allodynia b) wymioty i nudności, bóle w nadbrzuszu, krwawienia z przewodu pokarmowego c) bóle w nadbrzuszu, zaparcia, biegunki, ból głowy, hipotensja, obrzęki d) zaparcie stolca, dyspepsja, suchość błon śluzowych, ból głowy, hipertensja, drgawki. de Walden-Gałuszko K., Kaptacz A. (red.): Pielęgniarstwo w opiece paliatywnej i hospicyjnej. PZWL, Warszawa 2005. 55 / 140 55. Właściwą dietą w zaostrzeniu objawów w przewlekłym zapaleniu trzustki jest: a) bogatobiałkowa z ograniczeniem tłuszczów b) lekkostrawna c) lekkostrawna z dużą ilością błonnika d) oszczędzająca, półpłynna. Gajewski P. (red.): Interna Szczeklika 2014/2015. Kompendium Medycyny Praktycznej. Medycyna Praktyczna, Kraków 2014. 56 / 140 56. W trakcie leczenia lekami cytostatycznymi pielęgniarką informuje chorego o bezwzględnym wykluczeniu z diety: a) mięsa i jego przetworów b) surówek, sałatek, surowych owoców, jogurtów, kefirów i serków homogenizowanych c) makaronu wieloziarnistego, ryżu brązowego, kaszy gryczanej, kaszy jaglanej, kus kusu, pęczaku, amarantusu d) pokarmów gotowanych oraz produktów nabiałowych i soków owocowych. Jurkowska G., Łagoda K.: Pielęgniarstwo internistyczne. PZWL, Warszawa 2011 . 57 / 140 57. Do najczęstszych działań niepożądanych występujących przy stałym podawaniu opioidów (Morfiny) należą: a) nadmierna senność i splątanie b) zaparcie stolca c) świąd skóry, pocenie, suchość w jamie ustnej d) wymioty i/lub nudności. de Walden-Gałuszko K., Kaptacz A. (red.): Pielęgniarstwo w opiece paliatywnej i hospicyjnej. PZWL, Warszawa 2005. 58 / 140 58. Charakterystycznym objawem klinicznym twardziny układowej jest objaw: a) Kerniga b) Blumberga c) Raynauda d) Goldflama. Jurkowska G., Łagoda K.: Pielęgniarstwo internistyczne. PZWL, Warszawa 2011 59 / 140 59. Decydującą rolę w patofizjologii choroby zakrzepowo–zatorowej odgrywa triada Virchofa. W jej skład wchodzą elementy: a) uszkodzenie błony zewnętrznej żyły, zwolnienie przepływu krwi, nadmierna krzepliwość krwi b) uszkodzenie śródbłonka naczyniowego żyły, przyśpieszony przepływ krwi, nadmierna krzepliwość krwi c) uszkodzenie śródbłonka naczyniowego żyły, zwolnienie przepływu krwi, zmiany reologiczne krwi, tj. nadpłytkowość, wysokie stężenie fibrynogenu d) uszkodzenie warstwy mięśniowej żyły, przyśpieszenie przepływu krwi, zmiany reologiczne krwi, tj. nadpłytkowość, wysokie stężenie fibrynogenu. Walewska E.: Podstawy pielęgniarstwa chirurgicznego. PZWL, Warszawa 2010, s. 316 60 / 140 60. Astma jest przewlekła choroba zapalną układu oddechowego, do charakterystycznych objawów należy: a) duszność, świszczący oddech, uczucie ucisku w klatce piersiowej, kaszel b) wilgotny męczący kaszel, gorączka c) bóle i zawroty głowy, brak koncentracji d) zlewne poty, ból w klatce piersiowej, kaszel z odkrztuszaniem. Jurkowska G., Łagoda K.: Pielęgniarstwo internistyczne. PZWL, Warszawa 2011 61 / 140 61. Pomocnym kluczem w rozpoznaniu cierpienia jest właściwa: a) opieka b) komunikacja c) rehabilitacja d) diagnoza. Koper A. (red): Pielęgniarstwo onkologiczne. PZWL, Warszawa 2011 str.416. 62 / 140 62. Do objawów przewlekłego niedokrwienia kończyn NIE należy: a) ból objętej chorobą kończyny dolnej, pojawiający się w czasie chodzenia, a ustępujący w spoczynku b) bóle lokalizujące się w okolicy bioder i pośladków albo w okolicy mięśni łydki w zależności od miejsca, w którym znajduje się istotne zwężenie tętnic c) bóle spoczynkowe kończyn dolnych zmniejszające się po opuszczeniu chorej kończyny dolnej, najczęściej poza krawędź łóżka d) bóle spoczynkowe kończyn dolnych zmniejszające się po uniesieniu chorej kończyny dolnej. Walewska E.: Podstawy pielęgniarstwa chirurgicznego. PZWL, Warszawa 2010, s. 303 63 / 140 63. Pacjenci z niewydolnością nerek powinni ograniczyć spożywanie warzyw i owoców, które mają dużą zawartość soli mineralnych. Należą do nich: a) brokuły, maliny, arbuzy b) dynia, pory, ananas c) kapusta biała i czerwona, banany d) kalafior, szparagi, czarne jagody. Gajewski P. (red.): Interna Szczeklika 2014/2015. Kompendium Medycyny Praktycznej. Medycyna Praktyczna, Kraków 2017, s. 1654. 64 / 140 64. Samokontrola i samoobserwacja prowadzona przez pacjenta z przewlekłą niewydolnością serca powinna obejmować: a) kontrolę duszności, RR, tętna, obrzęków, prowadzenie bilansu płynów b) kontrolę RR, tętna, poziomu glikemii we krwi c) kontrolę masy ciała, obrzęków, RR, tętna, prowadzenie bilansu płynów, monitorowanie skutków leczenia farmakologicznego d) kontrolę masy ciała, pomiary obrzęków. Gajewski P. (red.): Interna Szczeklika 2014/2015. Kompendium Medycyny Praktycznej. Medycyna Praktyczna, Kraków 2014. 65 / 140 65. Pierwsze objawy stwardnienia rozsianego pojawiają się najczęściej między: a) 2 a 10 rokiem życia b) 10 a 20 rokiem życia c) 20 a 30 rokiem życia d) 55 a 70 rokiem życia. Jaracz K., Kozubski W.: Pielęgniarstwo neurologiczne. Podręcznik dla studiów medycznych. PZWL, Warszawa 2008. 66 / 140 66. U osoby z niedowładem połowiczym charakterystyczny jest chód: a) brodzący b) koszący c) ataktyczny d) móżdżkowy. Jaracz K., Kozubski W.: Pielęgniarstwo neurologiczne. Podręcznik dla studiów medycznych. PZWL, Warszawa 2008. 67 / 140 67. Wybierz twierdzenie FAŁSZYWE dotyczące wirusowego zapalenia wątroby typu B (HBV): a) choroba może zaczynać się od bólów brzucha, nudności, objawów grypopodobnych o niewielkim nasileniu b) okres wylęgania choroby wynosi 28-180 dni c) przebieg choroby może być żółtaczkowy lub bezżółtaczkowy d) nie istnieje szczepionka anty-HBV. Pączek L, Mucha K, Foroncewicz B: Choroby wewnętrzne. Podręcznik dla studentów pielęgniarstwa i położnictwa, PZWL 2009 (dodruk), str. 306. 68 / 140 68. Najczęstszą przyczyną krwawienia podpajęczynówkowego jest: a) guz mózgu b) narkomania - przyjmowanie kokainy lub amfetaminy c) pęknięcie tętniaka wewnątrzczaszkowego d) zmiany zapalne tętnic mózgowych. Pączek L, Mucha K, Foroncewicz B: Choroby wewnętrzne. Podręcznik dla studentów pielęgniarstwa i położnictwa, PZWL 2009 (dodruk), str. 608. 69 / 140 69. Warunkiem powodzenia w leczeniu odleżyn jest: a) profilaktyka b) pielęgnacja skóry c) odżywianie d) zniesienie ucisku. Krystyna de Walden-Gałuszko(red): Podstawy opieki paliatywnej. PZWL, Warszawa 2005 str.151. 70 / 140 70. Osoby chorujące na chorobę wieńcową powinny do końca życia przyjmować lek przeciwpłytkowy taki jak: a) iwabradyna 5 mg b) acenokumarol wg wskaźnika INR c) kwas acetylosalicylowy 75 mg d) lowastatyna 5 mg. Gajewski P. (red.): Interna Szczeklika 2014/2015. Kompendium Medycyny Praktycznej. Medycyna Praktyczna, Kraków 2014 71 / 140 71. Do leków przyczyniających się do upośledzenia perfuzji nerek, szczególnie u chorych odwodnionych i z obustronnym zwężeniem tętnicy nerkowej (lub tętnicy jednej nerki), należą: a) antybiotyki aminoglikozydowe, niesterydowe leki przeciwzapalne b) inhibitory konwertazy angiotensyny, antagoniści receptora angiotensynowego. c) antybiotyki ß-laktamowe, sulfonamidy d) diuretyki, kaptopril Gajewski P. (red.): Interna Szczeklika 2014/2015. Kompendium Medycyny Praktycznej. Medycyna Praktyczna, Kraków 2017, s. 1523. 72 / 140 72. Do objawów klinicznych nadczynności tarczycy należy: a) tachykardia i wzmożone pocenie b) przyrost masy ciała i marznięcie c) suchość skóry d) prawidłowe A i B. Pączek L, Mucha K, Foroncewicz B: Choroby wewnętrzne. Podręcznik dla studentów pielęgniarstwa i położnictwa, PZWL 2009 (dodruk), str. 470. 73 / 140 73. Charakterystycznym objawem depresji NIE jest: a) anhedonia b) zahamowanie toku myślenia c) gonitwa myśli i słowotok d) brak motywacji do działania. Górna K., Jaracz K., Rybakowski Pielęgniarstwo psychiatryczne. Podręcznik dla studiów medycznych, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2012, wyd.1 74 / 140 74. Owrzodzenia tętnicze: a) powstają w okolicy przyśrodkowej podudzia, powyżej kostki przyśrodkowej, niekiedy okolicy kostki bocznej; owrzodzenia są ubytkiem łącznotkankowej części skóry, gojącym się poprzez ziarninowanie b) powstają w najbardziej dystalnych miejscach kończyny: grzbiet palców stopy, pięta, maja charakter szczelin, dno owrzodzenia ma kolor szary lub czarny i pokryte jest tkankami martwiczymi c) lokalizują się głównie w miejscach ucisku: na podeszwowej stronie stopy, w okolicach głów kości śródstopia, palcach, pietach, dno owrzodzenia pokrywa martwica, a skóra wokół pozbawiona jest czucia d) najczęściej rozwijają się na podłożu wcześniej istniejącego znamienia skórnego lub przewlekłego owrzodzenia goleni. Czupryna A., Wilczek-Rużyczka E. (red.): Wybrane zagadnienia pielęgniarstwa specjalistycznego. Wolters Kluwer, Warszawa 2010, s.169 75 / 140 75. Terapia uzależnienia od alkoholu obejmuje: a) brak wprowadzania zmian w swoje dotychczasowe życie b) podjęcie i utrzymanie abstynencji c) deficyt skutecznej samoobrony przed procesem samozniszczenia d) budowanie alibi, usprawiedliwień własnego zachowania, pomniejszając własną odpowiedzialność. Górna K., Jaracz K., Rybakowski J. (red.): Pielęgniarstwo psychiatryczne. Podręcznik dla studiów medycznych. PZWL, Warszawa 2012. 76 / 140 76. Zadania pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania wobec dziecka chorego i niepełnosprawnego fizycznie lub psychicznie wynikają z profilaktycznej opieki zdrowotnej nad uczniami i są: a) takie same jak wobec ucznia zdrowego z uwzględnieniem specyfiki potrzeb ucznia chorego i niepełnosprawnego b) nakierowane na specyficzne problemy osób niepełnosprawnych fizycznie i psychicznie c) kierowane do placówek POZ d) wyłącznie praca indywidualna pielęgniarki uwzględniającej problemy niepełnosprawności fizycznej lub psychicznej. Brosowska B., Mielczarek-Pankiewicz E., Pielęgniarstwo w podstawowej opiece zdrowotnej, tom II, wydawnictwo Makmed, Lublin 2008, s. 82. 77 / 140 77. Pod pojęciem kacheksja rozumiemy: a) nadżerki w przewodzie pokarmowym b) zespół wyniszczenia nowotworowego c) zaburzenia połykania d) utratę łaknienia. de Walden-Gałuszko K., Kaptacz A. (red.): Pielęgniarstwo w opiece paliatywnej i hospicyjnej. PZWL, Warszawa 2005. 78 / 140 78. Głównym czynnikiem etiologicznym choroby wrzodowej żołądka jest: a) Bacillus anthracis b) Mycobacterium tuberculosis c) Helicobobacter pylori d) Clostridium perfringens. Pączek L., Mucha K., Foroncewicz B.: Choroby wewnętrzne. Podręcznik dla studentów pielęgniarstwa i położnictwa. PZWL, Warszawa 2009 79 / 140 79. Na jakie objawy należy zwrócić szczególną uwagę u chorych, u których występuje mania a) urojenia b) depresja c) podniecenie ruchowe i zawyżony nastrój d) nadmierną senność. Górna K., Jaracz K., Rybakowski J. (red.): Pielęgniarstwo psychiatryczne. Podręcznik dla studiów medycznych. PZWL, Warszawa 2012. 80 / 140 80. Badania epidemiologiczne wykazały silny związek między otyłością brzuszną a ryzykiem sercowo-naczyniowym. Otyłość brzuszną rozpoznaje się, gdy obwód talii wynosi: a) u kobiet > 93 cm, - u mężczyzn > 108 cm b) u kobiet > 90 cm, - u mężczyzn > 105 cm c) obojga płci > 95 cm d) u kobiet > 80 cm, - u mężczyzn > 94 cm. Jurkowska G., Łagoda K.: Pielęgniarstwo internistyczne. PZWL, Warszawa 2011. 81 / 140 81. Przeciwwskazaniem do pobrania wymazu z błony śluzowej nosa do badania mikrobiologicznego jest: a) katar b) krwawienie z nosa c) kaszel d) gorączka. Kózka M, Płaszewska-Żywko L: Procedury pielęgniarskie, PZWL 2011 (dodruk), str. 279. 82 / 140 82. Rehabilitacja społeczna realizowana jest głównie przez: a) wyrabianie umiejętności samodzielnego wypełniania ról społecznych b) wykonywanie wszystkich ról za pacjenta c) kształtowanie postaw wycofania się ze społeczeństwa d) wszystkie odpowiedzi są błędne. Rutkowska E.: Rehabilitacja i pielęgnowanie osób niepełnosprawnych. Podręcznik dla zawodowych studiów licencjackich w zakresie pielęgniarstwa. Wyd. Czelej, Lublin 2002 83 / 140 83. W przebiegu kamicy nerkowej szczawianowej kontroli podlega: a) stężenie kwasu moczowego w surowicy b) ciężar właściwy moczu c) gospodarka fosforanowo-wapniowa d) poziom białka w moczu. Gajewski P. (red.): Interna Szczeklika 2014/2015. Kompendium Medycyny Praktycznej. Medycyna Praktyczna, Kraków 2014. 84 / 140 84. Szczepienie przeciwko GRUŹLICY i WIRUSOWEMU ZAPALENIU WĄTROBY typu B po urodzeniu dziecka odbywa się w ciągu: a) 12 godzin b) 24 godzin c) 48 godzin d) 72 godzin. DzU. Ministra Zdrowia z dnia 31 października 2017r.; KOMUNIKAT GŁÓWNEGO INSPEKTORA SANITARNEGO; Załącznik do komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 31 października 2017 r. (poz. 108) w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na rok 2018. 85 / 140 85. U pacjenta z chorobą nowotworową może wystąpić ból spowodowany zniszczeniem włókien nerwowych na skutek ucisku nowotworowego, zabiegu chirurgicznego lub radioterapii. Określamy go terminem bólu: a) receptorowego b) psychogennego c) wegetatywnego d) deaferentacyjnego. de Walden-Gałuszko K., Kaptacz A. (red.): Pielęgniarstwo w opiece paliatywnej i hospicyjnej. PZWL, Warszawa 2005. 86 / 140 86. U pacjenta z cukrzycą typu 2–go w 1 fazie klinicznej neuroartropatii Charcota stopa jest: a) „gorąca”, czerwona, obrzęknięta przypominająca zapalenie tkanek b) z sinawym zabarwieniem, brak wyczuwalnego tętna, występuje martwica lub zgorzel c) zdeformowana, dochodzi do zniszczenia stawów, owrzodzenie w okolicy łuku stopy d) z e zmianami troficznymi oraz z osłabieniem lub zniesieniem odruchów ścięgnistych. Gajewski P. (red.): Interna Szczeklika 2014/2015. Kompendium Medycyny Praktycznej. Medycyna Praktyczna, Kraków 2014 87 / 140 87. W trakcie doustnego testu tolerancji glukozy pielęgniarka rozpuszcza 75g glukozy w: a) 50-100ml wody b) 250-300ml wody c) 100-150ml wody d) 150-200ml wody. Gajewski P. (red.): Interna Szczeklika 2014/2015. Kompendium Medycyny Praktycznej. Medycyna Praktyczna, Kraków 2014 88 / 140 88. Terapeutyczny wskaźnik INR w czasie leczenia acenokumarolem z powodu utrwalonego migotania przedsionków powinien wynosić: a) poniżej 1.0 b) pomiędzy 1.0-2.0 c) pomiędzy 2.0-3.0 d) pomiędzy 3.0-4.0. Pączek L, Mucha K, Foroncewicz B: Choroby wewnętrzne. Podręcznik dla studentów pielęgniarstwa i położnictwa, PZWL 2009 (dodruk), str. 73. 89 / 140 89. Podstawowym badaniem stosowanym w rozpoznawaniu zaburzeń czynnościowych chorób układu oddechowego jest: a) spirometria b) bronchofiberoskopia c) mediastinoskopia d) torsakoskopia. Jurkowska G., Łagoda K.: Pielęgniarstwo internistyczne. PZWL, Warszawa 2011 90 / 140 90. Podwyższone stężenie TSH stwierdzone w czasie terapii tyreostatykami zawsze świadczy o: a) przedawkowaniu leków b) konieczności zwiększenia dawki leków c) braku systematyczności w przyjmowaniu leków d) źle dobranych lekach. Pączek L., Mucha K., Foroncewicz B. (red.): Choroby wewnętrzne. Podręcznik dla studentów pielęgniarstwa i położnictwa. PZWL, Warszawa 2009 91 / 140 91. Typowymi objawami skórnymi zapalenia skórno-mięśniowego są: a) rumieniowate plamy koloru fiołkowego i grudki Gottrona zlokalizowane w obrębie stawów międzypaliczkowych b) zmiana barwy, nawilżenie, zanik lub pojawienie się owłosienia, grudki Blumberga c) nadmierna potliwość, uporczywy świąd, zażółcenie skóry d) obrzęk dłoni, fioletowo-niebieskawe zabarwienie skóry. Gajewski P. (red.): Interna Szczeklika 2014/2015. Kompendium Medycyny Praktycznej. Medycyna Praktyczna, Kraków 2014 92 / 140 92. Najczęstszą przyczyną choroby niedokrwiennej serca jest: a) zapalenie tętnic wieńcowych b) miażdżyca tętnic wieńcowych c) miażdżyca żył wieńcowych d) zakrzepica tętnicza. Gajewski P. (red.): Interna Szczeklika 2014/2015. Kompendium Medycyny Praktycznej. Medycyna Praktyczna, Kraków 2014 93 / 140 93. Jednym z kryterium rozpoznania przewlekłej choroby nerek jest wskaźnik przesączania kłębuszkowego (GFR). Wartość wskaźnika GFR świadcząca o przewlekłej chorobie nerek wynosi: a) >90 ml/min/1,73 m² b) 89 – 75 ml/min/1,73 m² c) 74 – 60 ml/min/1,73 m² d) < 60 ml/min/1,73 m². Gajewski P. (red.): Interna Szczeklika 2014/2015. Kompendium Medycyny Praktycznej. Medycyna Praktyczna, Kraków 2017, s. 1532. 94 / 140 94. Główną przyczyną zgonów w Polsce są: a) następstwa urazów i zatruć b) nowotwory złośliwe c) choroby układu krążenia d) choroby psychiczne i psychonerwice. https://bdl.stat.gov.pl/BDL/metadane/cechy/3171?back=True z dnia 8.12.2018r.; Główny Urząd Statystyczny 95 / 140 95. Zgodnie z kalendarzem szczepień szczepienie przeciw BŁONICY, TĘŻCOWI, KRZTUŚCOWI (pierwsza dawka szczepienia podstawowego) podawane jest: a) w 1 miesiącu życia b) w 2 miesiącu życia c) w 3 miesiącu życia d) w 4 miesiącu życia. Dz. U. Ministra Zdrowia, z dnia 31 października 2017r.; KOMUNIKAT GŁÓWNEGO INSPEKTORA SANITARNEGO; Załącznik do komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 31 października 2017 r. (poz. 108) w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na rok 2018 96 / 140 96. Epidemia to: a) występowanie choroby wśród ludności na określonym terenie w liczbie utrzymującej się przez wiele lat na podobnym poziomie b) nadmierna zapadalność na określoną chorobę w określonej czasowo i terytorialnie populacji ludzkiej c) rozprzestrzenianie się chorób zakaźnych na określonym terytorium d) zachorowalność na choroby zakaźne na określonym terenie utrzymujące się przez kilka lat. Magdzik W., Naruszewicz-Lesiuk D., Zieliński A.: Choroby zakaźne i pasożytnicze – epidemiologia i profilaktyka. α-medica Press, Bielsko-Biała 2007 97 / 140 97. Obrzęk śluzowaty jest klinicznym objawem świadczącym o: a) niedoczynności tarczycy b) nadczynności tarczycy c) niedoczynności przytarczyc d) nadczynności podwzgórza. Gajewski P. (red.): Interna Szczeklika 2014/2015. Kompendium Medycyny Praktycznej. Medycyna Praktyczna, Kraków 2014. 98 / 140 98. Leukocytoza może mieć przyczyny fizjologiczne, takie jak: a) leukocytoza nie występuje fizjologicznie b) niska temperatura otoczenia, brak aktywności fizycznej, wiek c) wysiłek fizyczny, po posiłku, w czasie ciąży i porodu d) na czczo, po spoczynku. Koper A.: Pielęgniarstwo onkologiczne. Podręcznik dla studiów medycznych. PZWL, Warszawa 2011. 99 / 140 99. W chorobach zapalnych stawów ból jest najsilniejszy w godzinach: a) porannych, po przebudzeniu się lub późna nocą b) wieczornych przed udaniem się na spoczynek c) przedpołudniowych i południowych d) pora doby nie ma wpływu na wystąpienie dolegliwości bólowych. Jurkowska G., Łagoda K.: Pielęgniarstwo internistyczne. PZWL, Warszawa 2011 100 / 140 100. U osób cierpiących na przewlekłe bóle nowotworowe wpływ na odczuwanie bólu ma: a) stan emocjonalny b) stan ogólny pacjenta c) stosowana dieta d) dawkowanie leków. de Walden-Gałuszko K., Kaptacz A. (red.): Pielęgniarstwo w opiece paliatywnej i hospicyjnej. PZWL, Warszawa 2005. 101 / 140 101. Osobie dotkniętej przemocą w rodzinie udziela się bezpłatnej pomocy w formie: a) poradnictwa medycznego, psychologicznego, prawnego, socjalnego, zawodowego, rodzinnego, badania lekarskiego i wydania zaświadczenia b) ustalenia przyczyn i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy w rodzinie oraz wydania zaświadczenia lekarskiego w tym przedmiocie c) wydania bezpłatnego zaświadczenia lekarskiego o rodzaju przemocy d) udzielenia porady medycznej, psychologicznej, socjalnej. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 października 2010 r. w sprawie wzoru zaświadczenia lekarskiego o przyczynach i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2010 r., Nr 201, poz. 1334) 102 / 140 102. Która z podanych wartości wskaźnika masy ciała (BMI) wskazuje na otyłość a) <20 kg/m2 b) 20-24,9 kg/m2 c) 25-29,9 kg/m2 d) >30 kg/m2. Gajewski P. (red.): Interna Szczeklika 2014/2015. Kompendium Medycyny Praktycznej. Medycyna Praktyczna, Kraków 2014. 103 / 140 103. Pacjentka chora na schizofrenię, obecnie pobudzona ruchowo, która słyszy wrogie głosy i twierdzi, że ludzie cały czas ją obserwują, cierpi na urojenia: a) prześladowcze b) wielkościowe c) depresyjne d) hipochondryczne. Czupryna A., Wilczek-Rużyczka E. (red.): Wybrane zagadnienia pielęgniarstwa specjalistycznego. Wolters Kluwer, Warszawa 2010. 104 / 140 104. 20-letnia kobieta jest na rencie z powodu zespołu depresyjno-maniakalnego. Obecnie pacjentka jest euforyczna, pobudzona ruchowo, stale robi zakupy. Pacjentka cierpi na: a) chorobę afektywną jednobiegunową b) chorobę afektywną dwubiegunową c) zespół urojeniowy d) zespół parafreniczny. Czupryna A., Wilczek-Rużyczka E. (red.): Wybrane zagadnienia pielęgniarstwa specjalistycznego. Wolters Kluwer, Warszawa 2010. 105 / 140 105. W celu oceny odporności poszczepiennej u osób z grup ryzyka zakażenia WZW typu B, zaleca się określenie poziomu przeciwciał anty-HBs nie wcześniej, niż po: a) po roku, od podania ostatniej dawki b) po 6 miesiącach, od podania ostatniej dawki c) po 4 tygodniach, od podania ostatniej dawki d) po 8 tygodniach, od podania ostatniej dawki. DzU. Ministra Zdrowia, z dnia 31 października 2017r.; KOMUNIKAT GŁÓWNEGO INSPEKTORA SANITARNEGO; Załącznik do komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 31 października 2017 r. (poz. 108) w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na rok 2018 106 / 140 106. Do ogólnych objawów klinicznych marskości wątroby zaliczamy: a) wzdęcia, nudności, odbijanie, tępe bóle pod prawym łukiem żebrowym b) wodobrzusze, krwawienia z żylaków przełyku i dna żołądka zastoinowa splenomegalia i hipersplenizm c) krwisto- śluzowa biegunka, której towarzysza bóle brzucha i czasami stany podgorączkowe d) osłabienie, ograniczenie dotychczasowej sprawności ,brak łaknienia, ubytek masy ciała i uczucie pełności w nadbrzuszu. Pączek L., Mucha K., Foroncewicz B.: Choroby wewnętrzne. Podręcznik dla studentów pielęgniarstwa i położnictwa. PZWL, Warszawa 2009 107 / 140 107. Kompensacja to: a) zdolność zastępowania na drodze odtwarzania utraconych funkcji b) proces dostosowania się organów i narządów oraz ich funkcji do warunków zmieniającego się środowiska c) odradzanie się uszkodzonych lub utraconych części ciała, narządów, tkanek i komórek d) przyjęcie aktualnego stanu psychofizycznego. Rutkowska E.: Rehabilitacja i pielęgnowanie osób niepełnosprawnych. Podręcznik dla zawodowych studiów licencjackich w zakresie pielęgniarstwa. Wyd. Czelej, Lublin 2002 108 / 140 108. Do typowych objawów klinicznych kamicy moczowej należy: a) kolka nerkowa oraz krwiomocz b) bezmocz lub wielomocz c) nykturia d) białkomocz >300mg/dobę. Pączek L, Mucha K, Foroncewicz B: Choroby wewnętrzne. Podręcznik dla studentów pielęgniarstwa i położnictwa, PZWL 2009 (dodruk), str. 422. 109 / 140 109. Choroba Alzheimera to: a) postępujący proces otępienny, w którym dochodzi do zaniku neuronów b) postępujący proces otępienny, w którym dochodzi do zaniku połączeń synaptycznych mózgowia c) postępujący proces otępienny, w którym dochodzi do zaniku neuronów i zwiększenia połączeń synaptycznych mózgowia d) postępujący proces otępienny, w którym dochodzi do zaniku neuronów i połączeń synaptycznych mózgowia. Jaracz K., Kozubski W.: Pielęgniarstwo neurologiczne. Podręcznik dla studiów medycznych. PZWL, Warszawa 2008 s.287. 110 / 140 110. Samobadanie piersi należy wykonywać: a) od 20.rż., co miesiąc, tydzień po zakończeniu miesiączki b) od 30.rż., co miesiąc, tydzień po zakończeniu miesiączki c) od 20.rż., co tydzień d) od 30.rż., co tydzień. Koper A. (red): Pielęgniarstwo onkologiczne. PZWL, Warszawa 2011 str.68. 111 / 140 111. Do typowych powikłań długotrwałej cukrzycy NIE należy: a) neuropatia b) artropatia c) makroangiopatia (przyspieszona miażdżyca tętnic mózgu, serca, kończyn dolnych) d) mikroangiopatia (retinopatia i nefropatia). Pączek L, Mucha K, Foroncewicz B: Choroby wewnętrzne. Podręcznik dla studentów pielęgniarstwa i położnictwa, PZWL 2009 (dodruk), str. 501. 112 / 140 112. Celem nebulizacji chorego wentylowanego mechanicznie NIE jest: a) rozszerzenie oskrzeli b) nawilżenie błony śluzowej tchawicy i oskrzeli c) zwężenie oskrzeli d) zapobieganie niedodmie. Kózka M., Płaszewska-Żywko L.: Procedury pielęgniarskie. PZWL, Warszawa 2013 113 / 140 113. Depresja może wystąpić w takich schorzeniach somatycznych jak: a) niedoczynność tarczycy, zespół Cushinga b) choroba Gravesa-Basedowa, cukrzyca c) nadczynność tarczycy, zespół Cushinga d) zespół Conna, cukrzyca. Górna K., Jaracz K., Rybakowski Pielęgniarstwo psychiatryczne. Podręcznik dla studiów medycznych, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2012, wyd.1 114 / 140 114. Wynik pulsoksymetrii będzie zafałszowany w przypadku: a) ciężkiej niedokrwistości b) nadmiernego obkurczenia naczyń obwodowych c) obecności lakieru lub tipsów na paznokciach d) wszystkie odpowiedzi są prawidłowe. Jurkowska G., Łagoda K.: Pielęgniarstwo internistyczne. PZWL, Warszawa 2011 115 / 140 115. Pielęgniarka stawiając diagnozę pielęgniarską w chorobach reumatycznych szczególna uwagę zwraca na: a) ocenę napięcia skóry, wilgotności błon śluzowych, stopień wypełnienia żył szyjnych b) aktywność pacjenta, sprawność, umiejętność samoobsługi, stan psychiczny c) wartość tętna, wartość ciśnienia tętniczego, ilość wydalanego moczu d) aktywność fizyczną, otyłość, stres psychospołeczny. Kózka M., Płaszewska-Żywko L.: Diagnozy i interwencje pielęgniarskie. PZWL, Warszawa 2008 116 / 140 116. Objawy pierwotne zgłaszane przez pacjenta z rakiem żołądka to: a) uczucie dyskomfortu, pełność w żołądku, bóle w nadbrzuszu b) krwisto – śluzowa biegunka, bóle brzucha i gorączka c) objawy skórne, zapalenie trzustki, zapalenie stawów, zapalenie dróg żółciowych d) krwawienia, świąd, nietrzymanie stolca i ból. Pączek L., Mucha K., Foroncewicz B.: Choroby wewnętrzne. Podręcznik dla studentów pielęgniarstwa i położnictwa. PZWL, Warszawa 2009 117 / 140 117. Szczególną postacią zakrzepowego zapalenia żył powierzchownych jest postać tzw. wędrującego zapalenia. Jest/są to: a) powtarzające się stany zapalne układu żylnego powierzchownego kończyn dolnych obejmujące krótkie odcinki żył (zajmujące za każdym razem inne jego fragmenty) b) zapalenia występujące w żyłach kończyn górnych, które są następstwem długotrwałych wlewów dożylnych płynów hipertonicznych, cytostatyków, soli potasu, antybiotyków c) bolesny siniczy obrzęk kończyny dolnej d) owrzodzenie przyśrodkowej powierzchni podudzia w okolicy kostki. Walewska E.: Podstawy pielęgniarstwa chirurgicznego. PZWL, Warszawa 2010, s. 316 118 / 140 118. Zgodnie z ogólnymi zasadami przeprowadzania i organizacji szczepień, odstęp między dwiema różnymi szczepionkami zawierającymi żywe drobnoustroje powinien być nie krótszy niż: a) 2 tygodnie b) 4 tygodnie c) 6 tygodni d) 8 tygodni. Dz. U. Ministra Zdrowia, z dnia 31 października 2017r.; KOMUNIKAT GŁÓWNEGO INSPEKTORA SANITARNEGO; Załącznik do komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 31 października 2017 r. (poz. 108) w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na rok 2018 119 / 140 119. Preferowanym miejscem świadczenia specjalistycznej opieki paliatywnej jest: a) hospicjum b) dom pacjenta c) szpital d) ambulatorium. Koper A. (red): Pielęgniarstwo onkologiczne. PZWL, Warszawa 2011 str.402. 120 / 140 120. Podstawowym lekiem pierwszego stopnia drabiny analgetycznej jest: a) Tramadol b) Morfina c) Paracetamol d) Kodeina. Koper A. (red): Pielęgniarstwo onkologiczne. PZWL, Warszawa 2011 str.413. 121 / 140 121. Czy przynależność pielęgniarki/położnej do samorządu zawodowego jest obowiązkowa a) nie, jest dobrowolna b) tak, jednak za zgodą Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych można wykonywać zawód pielęgniarki i położnej bez przynależności do samorządu zawodowego c) tak, przynależność pielęgniarek i położnych do samorządu jest obowiązkowa d) tak, przynależność pielęgniarek i położnych do samorządu jest obowiązkowa dla pielęgniarek i położnych, które posiadają wykształcenie przynajmniej na poziomie licencjata lub uzyskały tytuł spejalisty. 122 / 140 122. Pielęgniarka, położna uzyskująca tytuł specjalisty w danej dziedzinie ma obowiązek: a) w ciągu 14 dni od dnia przeprowadzenia postępowania egzaminacyjnego zawiadomić właściwą okręgową radę pielęgniarek i położnych o ukończeniu szkolenia specjalizacyjnego b) nie później niż w terminie 14 dni od dnia powstania zmiany zawiadomić właściwą okręgową radę pielęgniarek i położnych o ukończeniu szkolenia specjalizacyjnego c) nie później niż w terminie 7 dni od dnia przeprowadzenia postępowania egzaminacyjnego zawiadomić pracodawcę, który powiadamia właściwą okręgową radę pielęgniarek i położnych o ukończeniu szkolenia specjalizacyjnego d) jeśli korzystała z miejsca szkoleniowego dotowanego przez Ministerstwo Zdrowia, w ciągu 7 dni od dnia powstania zmiany zawiadomić właściwą okręgową radę pielęgniarek i położnych. 123 / 140 123. Pielęgniarka/położna może prowadzić badania naukowe i: a) nie powinna ich upowszechniać poza periodykami pielęgniarskimi b) może je udostępnić pod warunkiem uzyskania zgody przełożonego c) może je udostępnić po uzyskaniu zgody od samorządu zawodowego d) powinna je upowszechniać bez znamion sensacji. 124 / 140 124. Normy etyki zawodowej zawarte w Kodeksie etyki zawodowej pielęgniarki i położnej Rzeczypospolitej Polskiej mają za zadanie: a) służyć jedynie jako podstawa karania b) być bezrefleksyjnie stosowane c) chronić interesy zawodowe tylko pielęgniarek d) stać na straży bezpieczeństwa pacjenta. 125 / 140 125. Pacjent pozywa pielęgniarkę/położną i domaga się odszkodowania za szkodę wyrządzoną w wyniku błędu medycznego. Ewentualna odpowiedzialność pielęgniarki/położnej będzie miała charakter odpowiedzialności: a) karnej b) zawodowej c) pracowniczej d) cywilnej. 126 / 140 126. Jednym z uprawnień pacjenta jest prawo do żądania, aby udzielająca mu świadczeń zdrowotnych pielęgniarka: a) bezwarunkowo zasięgnęła opinii innej pielęgniarki przed udzielaniem świadczenia b) zasięgnęła opinii innej pielęgniarki, z możliwością uznania, że żądanie jest bezzasadne c) zasięgnęła opinii innej pielęgniarki tylko wówczas gdy brak jest możliwości uzyskania opinii lekarza d) zasięgnęła opinii innej pielęgniarki posiadającej specjalizację w danej dziedzinie. 127 / 140 127. Poprawna definicja empatii, to: a) umiejętność współodczuwania stanu emocjonalnego pacjenta b) proces poznawczy oparty na dokładnym rozumieniu sytuacji pacjenta c) proces emocjonalno-poznawczy, obejmujący rozumienie uczuć drugiego człowieka oraz zdolność do subiektywnego doświadczania stanu psychicznego d) postawa prospołeczna ukierunkowana na niesienie pomocy innym. 128 / 140 128. Parafrazowanie to: a) okazywanie empatycznego zrozumienia b) obserwowanie sygnałów niewerbalnych c) powtarzanie za pacjentem niektórych istotnych elementów jego wypowiedzi d) przyjmowanie akceptującej postawy wobec osoby, z którą się komunikujemy. 129 / 140 129. Czynniki utrudniające powstanie relacji terapeutycznej występujące po stronie pacjenta, to wszystkie niżej wymienione z WYJĄTKIEM: a) braku motywacji do leczenia b) nieufności, często łączącej się z podejrzliwością i niechęcią do pełnej współpracy c) błędu maski, błędu sędziego, błędu naukowej obiektywności d) agresji i manipulacji. 130 / 140 130. Do najważniejszych modyfikowalnych czynników ryzyka chorób przewlekłych w Polsce należą: a) palenie tytoniu, nadciśnienie tętnicze, wysoki poziom cholesterolu i podwyższony poziom glukozy we krwi, nadwaga i otyłość, niska aktywność fizyczna, niskie spożycie warzyw i owoców, nadmierne spożycie alkoholu b) umieralność niemowląt, umieralność dzieci i młodzieży w wieku 1-19 lat, nadwaga i otyłość, niska aktywność fizyczna, niskie spożycie warzyw i owoców, poprawa opieki medycznej, przyjazne środowiska dorastania c) umieralność ludności Polski w wieku 65 lat i więcej, miejsce zamieszkania, ubóstwo, standaryzowane współczynniki zgonów, rozkład regionalny ryzyka zgonu, palenie tytoniu, nadciśnienie tętnicze d) wykształcenie, miejsce zamieszkania, palenie tytoniu, wysoki poziom cholesterolu, podwyższony poziom glukozy we krwi, nadmierne spożycie alkoholu. 131 / 140 131. Do negatywnych mierników zdrowia zaliczamy: a) zachorowalność, śmiertelność, przyrost naturalny b) chorobowość, płodność kobiet, oczekiwaną długość życia c) zachorowalność, chorobowość, umieralność d) zapadalność, śmiertelność, wskaźnik rozwoju ludzkości. 132 / 140 132. „5 momentów higieny rąk WHO” zawiera wskazania do wykonania higieny rąk, ułożone w kolejności: a) przed kontaktem z pacjentem, przed czystą aseptyczną procedurą, po kontakcie z płynami ustrojowymi, po kontakcie z pacjentem, przed kontaktem z otoczeniem pacjenta b) przed kontaktem z pacjentem, przed kontaktem z otoczeniem pacjenta, przed wykonaniem czystej, aseptycznej procedury, po wykonaniu czystej,aseptycznej procedury, po kontakcie z pacjentem c) przed kontaktem z pacjentem, przed czystą aseptyczną procedurą, po kontakcie z płynami ustrojowymi, po kontakcie z pacjentem, po kontakcie z otoczeniem pacjenta d) przed czystą aseptyczną procedurą, przed kontaktem z pacjentem, po kontakcie z krwią i płynami ustrojowymi, po kontakcie z pacjentem, po opuszczeniu sali pacjenta. 133 / 140 133. Dostosowanie rytmów biologicznych człowieka do rozkładu jego czasu pracy, tak aby jak najmniej zaburzać fizjologię, to: a) psychologia pracy b) chronopsychologia c) chronoergonomia d) żadna z powyższych odpowiedzi. 134 / 140 134. Do narzędzi niematerialnych stosowanych w motywowaniu pracownika zalicza się m.in.: a) wytyczenie ścieżki kariery zawodowej wyłącznie przez pracodawcę, nałożenie dodatkowych obowiązków, wizerunek organizacji b) umożliwienie rozwoju osobistego, zlecanie prac przekraczających kompetencje pracownika, awans c) umożliwienie rozwoju osobistego pracownika, awans, dobre warunki pracy, wizerunek organizacji d) pokrywanie kosztów specjalistycznych szkoleń, awans zawodowy, wyeksploatowana aparatura medyczna. 135 / 140 135. Sfera informacyjna w zarządzaniu jakością, czyli zakres wiedzy jaki powinien posiadać pacjent, w tym między innymi profilaktyka, jakie leki należy przyjmować, jak często, jak stosować, jak postępować po badaniu, czy zabiegu, zawiera bariery, do których zalicza się: a) brak komunikacji pacjent a lekarz czy pielęgniarka/położna b) brak komunikacji dyrekcja – personel c) nieprawidłowy mechanizm finansowania ze strony płatnika d) nieprawidłowe finansowanie ze strony budżetu państwa. 136 / 140 136. Proces, w którym dobre lub złe wrażenie dotyczące jednego przymiotu rzutuje na całość oceny, to: a) efekt aureoli b) stereotyp c) nastawienie d) wpływ emocji. 137 / 140 137. Fundamentalne założenie w zarządzaniu ludźmi stanowi, że najważniejszym zasobem organizacji, jest/są: a) infrastruktura b) ludzie c) ludzie i infrastruktura d) przedsiębiorstwo. 138 / 140 138. Według Evidence-Based Medicine decyzji klinicznych NIE powinno podejmować się na podstawie: a) systemu wartości i preferencji pielęgniarki b) uciążliwości procedury medycznej c) kosztów procedury medycznej d) tylko danych naukowych. 139 / 140 139. Praktyka pielęgniarska/położnicza oparta na dowodach naukowych NIE obejmuje: a) rozwiązywania problemów klinicznych poprzez decyzje oparte na wynikach badań b) uczestniczenia w konferencjach naukowych c) analizowania wyników publikacji naukowych d) samodzielnego wykonywania zleceń lekarskich. 140 / 140 140. Do kolejnych etapów postępowania podczas realizacji pielęgniarskiego projektu badawczego NIE należy: a) określenie celu badań oraz sformułowanie problemu badawczego b) określenie hipotez, czyli twierdzeń naukowych, które dostarczą odpowiedzi na pytania wynikające z problemu badawczego c) operacjonalizacja problemów badawczych d) komercjalizacja wyników badań naukowych. Your score is The average score is 0% 0% Uruchom ponownie Tags: jesień 2020, pielęgniarstwo rodzinne, specjalizacje pielęgniarskie Read more articles Previous PostPIELĘGNIARSTWO RODZINNE – JESIEŃ 2019 Następny wpisPIELĘGNIARSTWO RODZINNE – JESIEŃ 2022 Może ci się spodobać również PIELĘGNIARSTWO ONKOLOGICZNE – JESIEŃ 2021 2023-07-10 PIELĘGNIARSTWO OPIEKI PALIATYWNEJ – JESIEŃ 2022 2023-07-10 PIELĘGNIARSTWO ONKOLOGICZNE – JESIEŃ 2022 2023-07-10